Nang Mabulabog ang Luzon

Tuwing malapit na ang birthday ko ay may isang araw akong naaalala sa buwan ng July. Actually, hindi ko lang siya naaalala kundi kinakatakutan ko pa. Tungaw, hindi ang "Fil-American Friendship Day"  o ang dating "Philippine Indepence Day" na isinabay sa "4th of July" ni Uncle Sam ang tinutukoy ko dito.

Nasa grade five level kami nang mangyari ang lahat. Tandang-tanda ko pa kung gaano kalakas ang ulan na bumuhos noong hapon na iyon tatlong araw bago sumapit ang kaarawan ko. Malakas ang kidlat, malakas ang hangin at kailangan naming isara ang mga jalousie windows ng classroom namin para hindi kami pasukin ng patak ng ulan. Akala ko nga noon ay maliligo na kaming pauwi ng bahay dahil parang ayaw tumigil ng ulan na nagsimula mga bandang alas-dos. Kung uso lang ang celfone that time, malamang ay nag-send na ang lahat ng mga estudyante ng text messages sa kanilang mga magulang para magpasundo dahil malapit na ang uwian ng alas-singko.

Buti nalang mga bandang alas-kuwatro ng hapon ay tumigil na ang ulan. Nabuksan na namin ang mga bintana at nakita na ang araw sa kalangitan. Mathematics ang subject noong mga oras na iyon at ang paborito kong si Mrs. Sable (R.I.P., ma'am) ang nagtuturo. Teacher's pet niya ako dahil madalas akong ipanglaban sa mga quiz bees. Nasira ang concentration ko sa kanyang lecture nang may naramdaman akong umuuga ng upuan ko. Sa sobrang bad trip ay tumitig ang aking evil eyes sa katabi ko at sinabi sa kanyang itigil ang paggalaw ng inuupuan ko kung ayaw niyang maglaho sa mundo. Napataas lang siya ng kilay at sinagot ako na hindi daw siya ang yumuyugyog. Maya-maya ay biglang may sumigaw ng "Ma'am, lumilindol!!".

Maraming nag-panic, lalo na ang mga babae. May nag-iiyakan, may nagsisigawan, at may mga gustong tumakbo pero natatakot umalis sa kinatatayuan. Nasa second floor kasi kami ng nagg-iisang two-storey building ng Camp Crame Elementary School at that time kaya medyo ramdam namin ang impact ng malakas na pagyanig ng lupa. Wala nalang kaming nagawa kundi magkapit-kapit ng kamay habang nagdarasal ng "Our Father". Sa murang edad namin noon, ang pakiramdam ko ay parang sumakay ako sa space shuttle ng Enchanted Kingdom na walang seatbelt. Tumagal din ng halos isang minuto ang paghinto ng aming mundo sa magalaw na daigdig. Nang matapos na ang lahat ay hindi na namin alam kung ano ang gagawin. Lalabas ba kami o mananatili sa loob ng classroom? Nakita ko pa nga sa labas ng building ang isang asong umakyat sa buhanginang nakatambak malapit sa isang ginagawang building. Nakatitig 'yung hayop sa biyak sa buhangin na hindi rin alam ang gagawin.Para akong niyanig ni John "Earthquake" Tenta ng World Wrestling Federation sa nangyari.

Akala ko ay ganun-ganun nalang ang naganap. Wala naman kasing nawasak o gumuho sa school namin.Nang makauwi ako sa bahay namin ay naabutan kong tulala ang lahat sa ipinapalabas sa mga flash reports sa teevee. July 16, 4:26 P.M., isang malakas na lindol ang yumanig sa Luzon. May lakas itong 7.7 na naitala sa Richter Scale at tumagal ng forty-five seconds.

Nang makita ko sa balita ang nangyari sa Christian College of the Philippines sa Cabanatuan City, Nueva Ecija ay talaga namang nanlumo ako dahil mga estudyanteng katulad ko ang naging biktima ng trahedya. Gumuho ang six-storey building ng CCP dahil sa lakas ng lindol. Maraming mga mag-aaral ang na-trap sa ilalim ng mga debris - may mga buhay na humihingi ng saklolo at napakarami ring binawian na ng buhay. Napanood ko pa noon ang footage ng actual rescue operation sa isang babae na hindi nila mailabas sa mga patong-patong na konkreto dahil nadaganan ang paa niya. Hindi mahila ng mga rescuers dahil umiiyak at sumisigaw sa sakit ang bata kapag ginagawa nila ito. Ramdam na ramdam mo ang awa sa pangyayari.

Maraming mga dumating na volunteers para tumulong sa pagre-recover ng mga nadaganan ng gumuhong gusali. Local at foreign rescuers ang dumating sa CCP para magtulung-tulong sa retrieval ng mga survivors. Isa sa kanila ay si Robin Garcia, isang 20-year old high school student na nakapagbigay-saklolo sa walong katao. Sa kasamaang-palad nga lang ay nasawi rin siya nang magkaroon ng aftershock at siya'y nadaganan ng debris.

Ang CCP lang ang tanging building sa Cabanatuan City ang gumuho at ayon sa mga sabi-sabi ay dahil ito sa kapabayaan ng mga city engineers. Base daw kasi sa design, hanggang second floor lang dapat ang building ngunit umabot ito ng hanggang anim na palapag. Sa tala, nasa 363 ang casualties sa naganap na pagguho. Mabuti nalang ay kasalukuyang nasa Daily Saving Time o DST ang bansa kaya mas maagang nakauwi ng isang oras ang ibang estudyante sa ibang grade level.

Sa Baguio City, Benguet naman ay mas malaki ang naging pinsala ng lindol. Nasa 28 buildings ang gumuho sa Summer Capital at isa na dito ay ang Hyatt Terraces Hotel kung saan may natalang 80 kataong nasawi. Sa Hotel Nevada naman ay may naitalang 27 na kataong kasalukuyang nasa isang seminar na sponsored ng United States Agency for International Development. Karamihan ng mga nasawi sa Baguio ay mga turista.




Naging pahirapan ang pagdating ng mga rescue volunteers papuntang Baguio dahil gumuho rin ang mga zig zag roads na dinadaanan papunta roon galing sa mga kalapit na lalawigan. Ang hindi ko talaga makakalimutan sa lahat ay ang determinasyon ng mga kamag-anak ng mga na-trap sa mga rubbles ng gumuhong hotels. Kahit na ilang araw na ang nakakalipas at sumuko na ang mga search and rescue teams ay patuloy pa rin sila ng paghahanap sa kanilang mga mahal sa buhay. Ayon naman sa mga survivors, ang tanging naging panlaban nila sa kagutuman ay ang mga dahon, papel, tissue, at mga damit na tinastas. Patak naman ng ulan ang ginamit nila upang malabanan ang uhaw. Nang wala ng choice, sariling dumi na nila at ihi ang ginamit para lang makaligtas sa loob ng dalawang linggong pagkakabilanggo sa mga gumuhong struktura.

Sa Dagupan City, Pangasinan ay may 20 buildings ang gumuho at nasa 64 casulaties ang naitala habang sa La Union ay may limang municipalities ang naapektuhan at nagtala ng 32 kataong nasawi.

Lahat ng tao sa Pilipinas noon ay naging alerto sa mga aftershocks. Sa mga naapektuhang lugar, halos lahat ay nagka-trauma at na-phobia na manirahan sa loob ng kani-kanilang bahay sa pangambang baka gumuho ito kapag nagkaroon ng biglaang pagyanig. Ang karamihan ay nagtayo na lamang ng mga tents sa labas. Panay ang paalala ng mga palabas sa teevee ang tamang gagawin kapag may lindol. Isa sa mga tumatak sa isip ko at dala ko pa hanggang ngayon ay ang magtago sa ilalim ng lamesa kapag may lindol. 

Ang July 16 Earthquake ay isa sa mga trahedyang sumubok sa katatagan nating mga Pinoy. Sana ay natuto tayo sa bagsik na ipinatikim sa atin ng Inang Kalikasan. Sa mga nasawi, may your souls rest in peace.